De kracht van reflectievlogs in het MBO
Reflecteren heeft in het MBO-onderwijs zijn meerwaarde bewezen. Studenten kijken naar hun handelen en herkennen zo hun leerproces. Door te sturen op reflectie worden leermomenten gecreëerd.
Vaak wordt er uitgenodigd tot reflecteren, door studenten reflectieverslagen te laten schrijven. Door met vlogs (=videologs) te reflecteren, maak je gebruik van de kracht van reflecteren, terwijl je tegelijkertijd inspeelt op nieuwe mogelijkheden om dit te doen. We sluiten aan bij de digitale cultuur van de nieuwe generatie, zonder de leerdoelen van de opleiding uit het oog te verliezen.
De theorie achter reflecteren, die in deze serie vlogs wordt gehanteerd, is dat een student de volgende vragen beantwoordt:
- Wat zijn mijn doelen?
- Wat heb ik gedaan en wat niet?
- Wat waren de (on)gewenste resultaten?
- Wat heb ik hiervan geleerd?
- Wat ga ik vanaf nu beter/anders doen?
Het op video beantwoorden van deze vragen, helpt de student om gedachten te verwoorden. Het doet een beroep op de algemene presentatievaardigheden (zelfbewustzijn, presentatie, voorkomen), aspecten die ook buiten de inhoudelijke leerstof van groot belang zijn.
Niet elk vlog is een reflectievlog. In dit vlog bespreekt Sofie waar een reflectievlog aan moet voldoen en waar je op kunt letten.
Tips om te zorgen dat je een goed reflectievlog maakt:
- In een reflectievlog geef jij antwoord op de vragen:
- Wat zijn mijn doelen?
- Wat heb ik gedaan en wat niet?
- Wat waren de (on)gewenste resultaten?
- Wat heb ik hiervan geleerd?
- Wat ga ik vanaf nu beter/anders doen?
- Jouw reflectievlog wordt beoordeeld op de inhoud, niet op hoe het vlog eruit ziet.
- Zorg dat jij in jouw vlog niet alleen vertelt wat er is gebeurd, maar ook wat jij er van hebt geleerd.
- Reflecteer op je eigen gedrag, niet op het gedrag van anderen.
- Zorg dat het vlog over jouw vak en professionele ontwikkeling gaat.
- Het reflectievlog is alleen voor jezelf en de opleiding. Mensen op jouw stage hoeven hem niet te zien te krijgen.
Download: vragendocument
In dit vlog staat Sofie stil bij het nut van reflecteren en waarom vloggend reflecteren van toegevoegde waarde is.
Reflecteren op jouw gedrag is nuttig omdat het je uitnodigt om kritisch naar jezelf te kijken en te leren van je ervaringen. Reflecteren kan onder andere via reflectieverslagen, gesprekken én vlogs.
Leerzaam aan reflecteren met een vlog is dat het jou helpt jezelf te presenteren:
- Je ziet jezelf terug.
- Je moet jouw gedachten helder verwoorden in een kloppend verhaal.
- Je moet goed nadenken over wat je hebt gedaan.
Sofie legt uit hoe je het opnemen van een vlog kunt voorbereiden. Dit kan helpen om sneller een goed vlog te maken.
Voordat je een reflectievlog op gaat nemen, zou je rekening kunnen houden met de volgende tips:
- Schrijf van te voren op wat je wilt gaan zeggen. Dit kan met steekwoorden zijn.
- Maak een lijstje met shots die je later aan het vlog wilt toevoegen.
- Als je het belangrijk vindt: trek iets aan waarin jij je prettig voelt.
Download: vragendocument
In dit vlog bespreekt Sofie wat je nodig hebt om een vlog te maken. Zij geeft ook tips over welke spullen kunnen helpen.
Het enige wat je nodig hebt om een reflectievlog te kunnen maken, is een camera die beeld en geluid opneemt. De meeste telefoons en digitale camera’s van tegenwoordig kunnen dit.
Wat kan helpen bij het maken van een vlog:
- Een klein statiefje (tripod): hiermee kun je de camera makkelijk neerzetten en heb je beide armen vrij als je aan het woord bent.
- Een selfiestick: dan hoef je niet je arm uitgestrekt te houden. Is ook makkelijk als je het liefst al lopende praat.
Sofie geeft praktische tips voor het opnemen van een vlog. Zij vertelt waar zij op let als zij een vlog opneemt.
Tips voor bij het filmen van je vlog zijn:
- Maak een proefopname, voordat je je vlog opneemt. Check hierbij geluid en beeld.
- Zorg dat je microfoon aanstaat en voorkom een te winderige plek of dat je jas of sjaal in de weg zit.
- Zorg dat je te zien bent. Voorkom te donkere ruimtes en film niet met tegenlicht.
- Let eventueel op de omgeving waarin je filmt of hoe jij eruit ziet.
Sofie vertelt waar je op kunt letten bij het presenteren van je vlog. Hoe bouw je het verhaal op en hoe blijf je boeien?
Rekening houden met de volgende tips kan je helpen om je verhaal helder in een vlog vast te leggen. Let op; bij reflectievlogs gaat het er uiteindelijk om ‘wat’ je zegt en niet ‘hoe’ je het zegt.
- Als je filmt met je telefoon; kijk in de camera en niet naar het scherm.
- Sta ontspannen en beweeg niet teveel.
- Doe alsof je tegen een vriend(in) praat.
- Zorg voor een inleiding en afsluiting. Gebruik de reflectievragen als middengedeelte.
- Laat je interviewen door een medestudent of interview jezelf. Neem de vragen op en plak deze later in jouw film.
- Probeer een vorm te vinden waar jij je prettig bij voelt.
Met film kun je knippen en plakken. Sofie legt uit welke kennis van editen helpt bij het maken van een reflectievlog.
Je kunt jouw reflectievlog in één keer opnemen en delen met jouw opleiding. Dit is alleen best lastig. Wil je gebruik maken van de mogelijkheden om achteraf te knippen en plakken met video, dan kunnen deze tips helpen.
- Installeer een edit-programma. Er zijn verschillende zowel betaalde als gratis versies online te vinden. Zoek hiervoor op ‘edit software’.
- Je hoeft je vlog niet in één keer op te nemen. Plak verschillende opnames achteraf aan elkaar.
- Plaats tekst in je vlog. Breng bijvoorbeeld de reflectievragen in beeld.
Editen kan je vlog net iets leuker te maken. Je kunt:
- Video versnellen of vertragen.
- Even een shot tussendoor plakken.
- Iets toevoegen aan het beeld.
Wil je meer weten over editen, dan zijn er op het internet heel veel tutorials te vinden.
Sofie vertelt hoe er op opleidingen wordt omgegaan met de reflectievlogs van studenten, nadat deze zijn ingeleverd.
Als jij jouw reflectievlog hebt ingeleverd, dan heeft de opleiding de verantwoordelijkheid om hier op een vertrouwelijke wijze mee om te gaan. Videobestanden worden nooit ongevraagd gedeeld met anderen.
- De docent kan jouw reflectievlog bekijken en beoordelen.
- Docenten kunnen de keuze maken om delen van vlogs in de klas te laten zien.
- Soms zul je met medestudenten intervisie houden over een vlog. Jij laat jouw vlog dan aan anderen zien. Je weet het van tevoren als een vlog onderwerp van intervisie wordt.
Bij het opnemen van vlogs, heb je te maken met de privacy van anderen. Sofie vertelt hoe hier rekening mee te houden.
Het is aan te raden om rekening te houden met de privacy van anderen. Probeer te voorkomen dat er cliënten, collega’s of namen van zorginstellingen ongevraagd in beeld komen. Dit kan onprettig gevonden worden omdat:
- Anderen niet weten wat jij met jouw video gaat doen.
- Cliënten zich kwetsbaar kunnen voelen in een zorgomgeving.
Als je anderen in beeld wilt brengen, vraag dan voor het filmen om toestemming en leg uit waarvoor je de video gaat gebruiken.
Houd er rekening mee dat sommige stageplekken een niet-filmenbeleid hebben.
Jij bent verantwoordelijk voor jouw vlogs. Je kunt ervoor kiezen ze online te delen, bijvoorbeeld op YouTube. Besef dat jij verantwoordelijk bent voor wat er in de video’s te zien is. Online vind je alles wat je wilt weten over beeldrecht en privacy.
